Trở về sau chuyến thăm Trung Quốc hồi tháng 2, nhóm chuyên gia về Covid-19 của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) mô tả quốc gia châu Á này đã thực hiện nỗ lực khống chế dịch bệnh "tham vọng, nhanh chóng và quyết liệt nhất thế giới". Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus tuyên bố rằng biện pháp phong tỏa của Trung Quốc đã giúp "câu giờ" để thế giới chuẩn bị ứng phó đại dịch.

Nếu những tuyên bố này của Tedros và các quan chức WHO là chính xác, Trung Quốc chính là "hình mẫu chống Covid-19" cho toàn thế giới. 

Tuy nhiên, ngày càng có nhiều lo ngại về việc không những không giúp thế giới có thêm thời gian, Trung Quốc còn đẩy nhân loại vào tình thế nguy hiểm khi công bố những dữ liệu về sự lây lan của dịch bệnh một cách không nhất quán, thậm chí là bị tô vẽ. Trung Quốc cũng bị tố "giấu dịch" khi khiển trách những người đầu tiên cảnh báo về nCoV và phớt lờ những bằng chứng đầu tiên về khả năng lây nhiễm từ người sang người.

Giới chức Trung Quốc đã thay đổi cách tính số ca nhiễm không dưới 8 lần kể từ khi Covid-19 bùng phát vào tháng 12/2019 và mới bắt đầu thống kê số ca nhiễm không triệu chứng từ tuần trước.

Khi bắt đầu công bố dữ liệu dịch bệnh hàng ngày hồi tháng 1, Ủy ban Y tế Quốc gia Trung Quốc (NHC) đưa ra tiêu chí xác định ca nhiễm nCoV hẹp hơn hiện nay rất nhiều. Bệnh nhân chỉ được xếp vào danh sách nghi nhiễm nếu xuất hiện đủ 4 triệu chứng, gồm được chẩn đoán viêm phổi khi chụp lồng ngực, cũng như phải từng tới hoặc tiếp xúc gián tiếp với chợ hải sản ở Vũ Hán trong vòng hai tuần trước đó. Với các tiêu chí này, hàng chục nghìn ca nhiễm dạng nhẹ đã không được đưa vào số liệu thống kê.

Đến nay, tình báo Mỹ vẫn bày tỏ quan ngại rằng số liệu thống kê số ca nhiễm của Trung Quốc không chính xác, bởi Trung Quốc bị Covid-19 tấn công trước các quốc gia khác nhiều tuần, nhưng đến nay chỉ báo cáo gần 82.000 ca nhiễm. 

Nhiều người cho rằng có thể nhìn thấy sự phi lý này của Trung Quốc khi so sánh với Mỹ. Quốc gia này ghi nhận ca nhiễm nCoV đầu tiên hồi giữa tháng 1 và hiện báo cáo gần 336.000 ca nhiễm, hơn 4 lần so với Trung Quốc, theo số liệu của Đại học Johns Hopkins. Trong khi đó, Anh, quốc gia có dân số chưa bằng 5% của Trung Quốc và chậm trễ xét nghiệm, cũng đã phát hiện hơn 47.000 ca nhiễm. 

"Covid-19 là đòn giáng vào nền kinh tế Trung Quốc nên họ đã nỗ lực để giảm số ca nhiễm nhanh nhất có thể. Và chúng tôi lo ngại rằng khi tìm cách làm điều đó, họ đã 'giấu' số liệu thực tế về những gì đã xảy ra ở đây. Chúng tôi không tin những số liệu đó", Iain Duncan Smith, nghị sĩ đảng Bảo thủ Anh, tuyên bố.

"Sứ mệnh của WHO là đảm bảo an toàn cho mọi người ở bất kỳ đâu và đó chính là điều mà các chuyên gia y tế cộng đồng và nhà khoa học của chúng tôi đang làm. Tư cách cơ quan thuộc Liên Hợp Quốc của WHO được các quốc gia quyết định và điều này không ảnh hưởng tới sứ mệnh của WHO, một tổ chức hoạt động dựa trên chứng cứ, có nhiệm vụ bảo vệ sức khỏe toàn cầu", một phát ngôn của WHO cho hay.

Những người ủng hộ Tổng giám đốc WHO cho rằng với tư cách cựu bộ trưởng y tế và sau đó là ngoại trưởng Ethiopia, ông Tedros là người có thiên hướng ngoại giao, nên những lời ca ngợi Trung Quốc của ông là nhằm đảm bảo quốc gia này tiếp tục chia sẻ những thông tin quan trọng.

Tuy nhiên, một số người lại cho rằng chính Trung Quốc là nước đã có nhiều tác động để Tedros có được vị trí như hiện nay. Theo đó, các nhà ngoại giao Trung Quốc đã tích cực vận động cho ông Tedros trong cuộc bầu cử ghế tổng giám đốc WHO năm 2017. Trung Quốc được cho là đã sử dụng những cam kết về tài chính làm đòn bẩy để lôi kéo các quốc gia đang phát triển bầu cho Tedros, từ đó giúp ông vượt qua ứng cử viên David Nabarro của Anh để trở thành người đứng đầu WHO.

Covid-19 trên Thế giới

Cập nhật: 7:20, 7/4|Nguồn: WorldOMeters

	Nhiễm	Tử vong

Mỹ	366,906	10,868
Tây Ban Nha	136,675	13,341
Italy	132,547	16,523
Đức	103,374	1,810
Pháp	98,010	8,911
Trung Quốc	81,708	3,331
Iran	60,500	3,739
Anh	51,608	5,373
Thổ Nhĩ Kỳ	30,217	649
Thụy Sỹ	21,657	765
Bỉ	20,814	1,632
Hà Lan	18,803	1,867
Canada	16,667	323
Áo	12,297	220
Brazil	12,183	564
Bồ Đào Nha	11,730	311
Hàn Quốc	10,284	186
Israel	8,904	57
Thụy Điển	7,206	477
Nga	6,343	47
Australia	5,895	45
Na Uy	5,865	76
Ireland	5,364	174
Czech	4,822	78
Chile	4,815	37
Ấn Độ	4,778	136
Đan Mạch	4,681	187
Ba Lan	4,413	107
Romania	4,057	176
Malaysia	3,793	62
Pakistan	3,766	53
Ecuador	3,747	191
Philippines	3,660	163
Nhật Bản	3,654	85
Luxembourg	2,843	41
Saudi Arabia	2,605	38
Peru	2,561	92
Indonesia	2,491	209
Thái Lan	2,220	26
Serbia	2,200	58
Phần Lan	2,176	27
Mexico	2,143	94
Panama	2,100	55
UAE	2,076	11
Qatar	1,832	4
Cộng hòa Dominica	1,828	86
Hy Lạp	1,755	79
Nam Phi	1,686	12
Argentina	1,628	53
Colombia	1,579	46
Iceland	1,562	6
Algeria	1,423	173
Singapore	1,375	6
Ai Cập	1,322	85
Ukraine	1,319	38
Croatia	1,222	16
Morocco	1,120	80
Estonia	1,108	19
New Zealand	1,106	1
Iraq	1,031	64
Slovenia	1,021	30
Moldova	965	19
Hong Kong	915	4
Lithuania	843	15
Armenia	833	8
Bahrain	756	4
Hungary	744	38
Diamond Princess	712	11
Belarus	700	13
Bosnia & Herzegovina	674	29
Kuwait	665	1
Kazakhstan	662	6
Cameroon	658	9
Azerbaijan	641	7
Tunisia	596	22
Macedonia	570	23
Bulgaria	549	22
Latvia	542	1
Lebanon	541	19
Slovakia	534	2
Andorra	525	21
Costa Rica	467	2
Cyprus	465	9
Uzbekistan	457	2
Uruguay	415	6
Albania	377	21
Đài Loan	373	5
Afghanistan	367	11
Burkina Faso	364	18
Cuba	350	9
Jordan	349	6
Reunion	349
Oman	331	2
Channel Islands	323	7
Ivory Coast	323	3
Honduras	298	22
San Marino	277	32
Palestine	254	1
Niger	253	10
Việt Nam	245
Mauritius	244	7
Malta	241
Nigeria	238	5
Montenegro	233	2
Senegal	226	2
Kyrgyzstan	216	4
Ghana	214	5
Georgia	188	2
Bolivia	183	11
Faeroe Islands	183
Sri Lanka	178	5
Venezuela	165	7
Mayotte	164	2
DRC	161	18
Kenya	158	6
Martinique	151	4
Guadeloupe	139	7
Isle of Man	139	1
Brunei	135	1
Guinea	128
Bangladesh	123	12
Campuchia	114
Paraguay	113	5
Gibraltar	109
Trinidad & Tobago	105	8
Rwanda	105
Djibouti	90
Madagascar	82
Liechtenstein	77	1
Monaco	77	1
Guiana	72
Aruba	71
Guatemala	70	3
El Salvador	69	4
Barbados	60	2
Jamaica	59	3
Togo	58	3
Uganda	52
Mali	47	5
Congo	45	5
Ethiopia	44	2
Macau	44
French Polynesia	42
Bermuda	39	2
Quần đảo Cayman	39	1
Zambia	39	1
Sint Maarten	37	6
Bahamas	33	5
Saint Martin	32	2
Guyana	31	4
Eritrea	31
Benin	26	1
Gabon	24	1
Haiti	24	1
Tanzania	24	1
Myanmar	22	1
Syria	19	2
Libya	19	1
Maldives	19
Guinea-Bissau	18
New Caledonia	18
Angola	16	2
Guinea Xích Đạo	16
Namibia	16
Antigua and Barbuda	15
Dominica	15
Mông Cổ	15
Liberia	14	3
Fiji	14
Saint Lucia	14
Curacao	13	1
Sudan	12	2
Grenada	12
Lào	12
Greenland	11
Seychelles	11
Suriname	10	1
Zimbabwe	10	1
Mozambique	10
Saint Kitts and Nevis	10
Eswatini	10
MS Zaandam	9	2
Nepal	9
Chad	9
Turks and Caicos	8	1
CAR	8
Belize	7	1
Cabo Verde	7	1
Vatican City	7
St. Vincent Grenadines	7
Somalia	7
Botswana	6	1
Mauritania	6	1
Nicaragua	6	1
Montserrat	6
St. Barth	6
Sierra Leone	6
Bhutan	5
Malawi	5
Gambia	4	1
Sao Tome and Principe	4
Western Sahara	4
Anguilla	3
Quần đảo Virgin thuộc Anh	3
Burundi	3
Caribbean Netherlands	2
Falkland	2
Papua New Guinea	2
Saint Pierre Miquelon	1
Nam Sudan	1
Timor-Leste	1

1,345,653Nhiễm

74,644Tử vong

278,413Khỏi

• Việt Nam
• Thế giới

Số liệu ca nhiễm chính thức của Trung Quốc không phải là thông tin duy nhất tác động tới cách các quốc gia khác chuẩn bị ứng phó với nCoV. Giới chức Trung Quốc từng tuyên bố rằng không có bằng chứng rõ ràng về việc nCoV truyền từ người qua người, khi dường như đã bỏ qua những dấu hiệu sớm cho thấy nhiều bệnh nhân bị lây virus từ người khác.

Một nghiên cứu đăng trên Tạp chí Y khoa The Lancet có đồng tác giả là bác sĩ thuộc Bệnh viện Kim Ngân Đàm ở thành phố Vũ Hán, Trung Quốc, lưu ý rằng vợ của người đầu tiên chết vì Covid-19 cũng "xuất hiện triệu chứng viêm phổi và phải nhập viện điều trị cách ly". 

Nghiên cứu có tên "Đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân Covid-19 ở Vũ Hán, Trung Quốc" này không nói rằng người phụ nữ nhiễm bệnh từ chồng, nhưng chỉ ra cô chưa từng tiếp xúc với chợ hải sản Hoa Nam ở Vũ Hán.

Một nghiên cứu tương tự cũng từng khẳng định chỉ có một trong 4 bệnh nhân Covid-19 đầu tiên từng liên quan tới chợ hải sản Hoa Nam, là dấy lên hoài nghi về những tuyên bố trước đó ở Vũ Hán rằng nCoV khởi phát từ các khu chợ bán thịt tươi sống.

Tờ Wall Street Journal cho hay một phụ nữ bán tôm có tên Ngụy Quế Hiền là một trong những bệnh nhân đầu tiên nhiễm nCoV, khi xuất hiện những triệu chứng từ ngày 10/12. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia giờ đây tin rằng dịch bệnh này đã bắt đầu lây lan ở Trung Quốc từ trước đó. Một bài đăng trên tạp chí The Lancet cho rằng Covid-19 có thể đã khởi phát từ trước đó một tuần rưỡi, tức ngày 1/12. 

Trong khi đó, tờ South China Morning Post ở Hong Kong dẫn một tài liệu mật của chính quyền Trung Quốc đại lục cho rằng những bệnh nhân đầu tiên của Covid-19 có thể bị nhiễm bệnh từ ngày 17/11. Nếu thông tin này chính xác và dịch được công bố sớm hơn, mọi thứ có thể đã rất khác. Nghiên cứu của Đại học Southampton, Anh chỉ ra rằng 95% ca nhiễm có thể tránh được nếu Trung Quốc hành động sớm hơn ba tuần.

"Việc Trung Quốc chậm trễ khoảng 3-4 tuần khi báo cáo về nCoV cho WHO có thể đã khiến hàng trăm nghìn người trên toàn cầu phải trả giá bằng tính mạng của mình. Do đó, Trung Quốc không xứng đáng được ca ngợi", giáo sư Larry Gostin, giám đốc Trung tâm Hợp tác về Luật y tế cộng đồng và Nhân quyền thuộc WHO, khẳng định.

Người được cho là gióng lên hồi chuông báo động đầu tiên về Covid-19 của Trung Quốc là Ngải Hương, bác sĩ tại Bệnh viện Trung tâm Vũ Hán, người đã đăng thông tin về loại virus lạ trên WeChat ngày 30/12. Cuối ngày hôm đó, bác sĩ nhãn khoa Lý Văn Lượng công tác ở bệnh viện này, cũng cảnh báo với bạn bè trên WeChat về loại virus mà anh tin có thể nguy hiểm hơn SARS. 

Cả hai bác sĩ này đều bị khiển trách với cáo buộc lan truyền thông tin sai lệch về dịch bệnh. Sau đó, chỉ trong hai ngày, 8 bác sĩ khác cũng bị công an Vũ Hán triệu tập vì thảo luận về virus mới trên mạng xã hội. Theo truyền thông Trung Quốc, Ủy ban Y tế tỉnh Hồ Bắc đã yêu cầu tất cả phòng thí nghiệm dừng xét nghiệm các mẫu sinh phẩm virus mới và tiêu hủy hết những mẫu hiện có.

John Mackenzie, thành viên của ủy ban ứng phó khẩn cấp thuộc WHO và giáo sư danh dự của Đại học Curtin ở Australia, hồi tháng 2 nói với tờ Financial Times rằng một số phản ứng ban đầu của Trung Quốc là "đáng trách" và ông tin rằng họ "cố tình giấu dịch một thời gian".

Rất nhiều thông tin trên truyền thông Trung Quốc cũng chứng mình cho những hoài nghi của ông Mackenzie, nhưng Tổng giám đốc WHO Tedros đã "né" những chỉ trích của giáo sư Mackenzie. Ông nói rằng không thể bình luận về việc liệu Trung Quốc có "giấu dịch" hay không, nhưng xem điều đó là "phi lý" bởi nếu vậy, số ca nhiễm trên toàn thế giới sẽ phải cao hơn. Đó là vào tháng hai, khi số ca nhiễm ngoài Trung Quốc vẫn còn "rất ít". Còn hiện giờ, số ca tử vong vì nCoV trên toàn cầu là hơn 69.000 người.

Vị thế của WHO trong đại dịch lần này cũng khác hẳn so với cuộc khủng hoảng SARS năm 2003, khi Gro Harlem Brundtland là tổng giám đốc. Khi WHO tuyên bố cảnh báo toàn cầu về SARS năm 2003, số ca nhiễm trên toàn cầu chỉ hơn 150. Nhưng với Covid-19, WHO chỉ tuyên bố tình trạng khẩn cấp toàn cầu sau khi gần 10.000 người đã nhiễm bệnh. 

"WHO có vẻ thường xuyên hạ thấp mức độ phản ứng của Trung Quốc trong giai đoạn đầu của dịch. Chỉ trích Trung Quốc có lẽ không phải là chính sách ngoại giao khôn ngoan, nhưng tôi tin WHO có thể có cách tiếp cận cân bằng hơn", Hoàng Nghiêm Trung, thành viên cấp cao về sức khỏe toàn cầu tại Hội đồng Quan hệ đối ngoại và là tác giả của bài báo về phản ứng với SARS, nhận định.

WHO lên tiếng phủ nhận khi nói rằng đã điều phối phản ứng quốc tế để chống Covid-19 "một cách minh bạch", bằng cách công bố những thông tin quan trọng trên website của mình để giúp các cá nhân và quốc gia ứng phó với đại dịch.

"Một phần nhiệm vụ của WHO là thông tin cho tất cả thành viên và chúng tôi đang làm điều đó thông qua các cuộc trao đổi song phương và các cuộc họp hàng tuần với sự tham dự của đại diện tất cả các nước. Xuyên suốt đại dịch, chúng tôi đã tổ chức những cuộc họp và thảo luận thường xuyên giữa lãnh đạo WHO và các chuyên gia từ khắp nơi trên thế giới", một người phát ngôn của WHO khẳng định.

Tiến sĩ Nabarro, người từng là ứng viên tranh cử vị trí tổng giám đốc và hiện là đặc phái viên của WHO, chỉ ra rằng ông Tedros có thể đã có cách tiếp cận cân bằng.  "Trung Quốc xây dựng cấu trúc gen của nCoV rất nhanh và điều đó đã giúp chúng tôi rất nhiều trong thời điểm dịch bắt đầu. Chúng tôi biết ơn về điều đó cũng như về tất cả thông tin về Covid-19 đã được cung cấp", ông Nabarro nói.

"Khi đại dịch qua đi, tất cả chính phủ đều phải rút kinh nghiệm về nó. Tất cả chúng ta đều có trách nhiệm làm vậy và đó là điều nên làm", ông Nabarro nói thêm. 

Giáo sư Gostin, người từng là phát ngôn viên của tiến sĩ Nabarro trong cuộc tranh cử vị trí tổng giám đốc WHO, không tỏ ra rộng lượng như vậy. "Khi chúng ta nhìn lại và thấy rằng có quá nhiều sự ca ngợi dành cho Trung Quốc, liệu điều đó có gửi đi một thông điệp rằng quyền công dân không quan trọng như chúng ta vẫn tưởng. Tôi tin rằng dù thế nào, sự thật vẫn chiến thắng", Gostin nói. 

• Tình báo Mỹ nói Trung Quốc trưng số liệu Covid-19 giả  380

• Bộ trưởng Anh nghi Trung Quốc giấu dịch  34

• WHO bị chỉ trích vì 'cả tin' Trung Quốc  96

Thanh Tâm (Theo Telegrap

Copy Vnexpress.net

https://vnexpress.net/them-hoai-nghi-ve-dong-co-who-tan-duong-trung-quoc-4080321.html